Miasta i gminy wobec zanieczyszczenia powietrza i zmian klimatu - międzynarodowe seminarium w Zegrzu

Ponad 90 przedstawicieli samorządów lokalnych z całej Polski oraz ekspertów zainteresowanych tematyką adaptacji do zmian klimatu, ochrony powietrza i klimatu oraz wykorzystania OZE, w tym przedstawiciele polskiego i niemieckiego Ministerstwa Środowiska, DG Energia z Brukseli, Ambasady Niemiec, NFOŚiGW oraz organizacji pozarządowych, uczestniczyło w dniach 16-17 maja br. w seminarium pn. „Miasta i gminy wobec zmian klimatu i zanieczyszczenia powietrza” w Zegrzu koło Warszawy. 

Podczas spotkania dyskutowano o najważniejszych wyzwaniach, przed jakimi stają polskie miasta i gminy podążające ścieżką zrównoważonego rozwoju i adaptujące się do zmieniających się warunków klimatycznych, a także przedstawiono możliwe rozwiązania bieżących problemów i inspirujące dobre praktyki. Uczestnicy mieli okazję nie tyko wysłuchać prezentacji ekspertów, ale również skorzystać z konsultacji i wymiany doświadczeń podczas interaktywnej sesji stolikowej.

Pierwsza część seminarium poświęcona była tematyce adaptacji do zmian klimatu i współpracy partnerskiej miast polskich i niemieckich w procesie kształtowania gospodarki niskoemisyjnej. 

Dyskusja o najważniejszych lokalnych wyzwaniach związanych ze skutkami obserwowanych coraz częściej zmian klimatu, działaniach podejmowanych przez gminy oraz wsparciu, jakiego mogą oczekiwać od różnych instytucji, a także prezentacje wielokierunkowych działań realizowanych przez miasta różnej wielkości, jak np. Warszawa, Bydgoszcz, Ciechanowiec czy Niepołomice potwierdziły wagę i skuteczność współpracy partnerskiej i wzajemnego uczenia się od siebie, także w formule współpracy międzynarodowej i bilateralnej.

Mówiła o niej Sara Kloke z niemieckiego Ministerstwa Środowiska podkreślając, że transformacja energetyczna przynosi wiele korzyści także na poziomie lokalnym, np. dla lokalnego biznesu i powstawania nowych miejsc pracy. Niemiecki rząd wspiera obecnie ponad 30 projektów w tym obszarze, nie tylko bilateralnych, jak „Polsko-niemiecka współpraca w zakresie rozwoju gospodarki niskoemisyjnej”. Wspierane w jego ramach partnerstwa gmin polskich i niemieckich dobrze się sprawdzają, stąd pomysł na rozszerzenie modelu współpracy dwustronnej także na inne kraje, np. Czechy, Bułgarię czy Portugalię. Od zeszłego roku niemieckie MŚ organizuje doroczny konkurs na pomysły, z których do realizacji wybierają najlepsze.

Marcin Grądzki z Ministerstwa Środowiska przedstawił nowatorski projekt MŚ (współfinansowany ze środków europejskich Polityki Spójności w ramach POIŚ), którego głównym celem jest ocena wrażliwości na zmiany klimatu 44 największych polskich miast i zaplanowanie działań adaptacyjnych, adekwatnych do zidentyfikowanych zagrożeń. Opracowanie w latach 2017-2019 miejskich planów adaptacji do zmian klimatu (MPA) w 44 miastach liczących ponad 100 tys. mieszkańców i biorących udział w projekcie, a także w Warszawie (w ramach projektu Adaptcity) przyczyni się do objęcia ochroną przed skutkami zmian klimatu ok. 30% ludności Polski. MPA powstaną w rezultacie współpracy władz, mieszkańców i ekspertów na każdym etapie prac nad projektem. Uwzględnią lokalne uwarunkowania i problemy miast, z których każde ma inną specyfikę i strukturę, różnią się także pod względem zagrożeń i trudności, z którymi się mierzą. Przedstawiciel MŚ wyraził nadzieję, że realizacja projektu uruchomi podobne działania na poziomie lokalnym w mniejszych miastach i gminach i zaznaczył, że Ministerstwo planuje wykorzystanie na ten cel funduszy norweskich.

Joanna Ziecina z Dyrekcji Generalnej KE ds. Energii w Brukseli omówiła założenia nowego Porozumienia Burmistrzów na rzecz Klimatu i Energii a Patrycja Płonka z PNEC wytyczne dotyczące oceny wrażliwości na zmiany klimatu i opracowania Planów działań na rzecz klimatu i energii. 

Tomasz Bergier z AGH i Fundacji Sendzimira zaprezentował rozwiązania adaptacyjne w mieście wykorzystujące naturę, przykłady zielonej infrastruktury oraz błękitno-zielonych systemów.

Po południu uczestnicy mieli możliwość wzięcia udziału w sesji stolikowej i zapoznania się z dobrymi praktykami z zakresu gospodarki wodnej w mieście i adaptacji do zmian klimatu na przykładzie miasta Łódź; wykorzystania formuły PPP w sektorze EE i ciepłownictwa; termomodernizacji dzielnic realizowanej w ramach bilateralnej współpracy gmin Sztum i Ritterhude; redukcji zużycia energii w budynkach szkolnych w Bielsku-Biaej oraz roli i zadań ekodoradcy w gminie Raciechowice.

Kolejny blok tematyczny dotyczył wykorzystania energii odnawialnej w gminach. Andrzej Kaźmierski z Departamentu Energii Odnawialnej Ministerstwa Energii omówił zostały pierwsze doświadczenia związane z zakładaniem i funkcjonowaniem klastrów energii oraz zapowiedział ogłoszenie kolejnego konkursu na ich certyfikację w maju br., Marcin Niedopytalski z Politechniki Śląskiej przedstawił działalność klastra Gierałtowice zmierzający do niepalności energetycznej gminy poprzez produkcję energii w mini centrach energetycznych zlokalizowanych w różnych sołectwach.

Tomasz Bońdos, koordynator Zespołu ds. Zarządzania Energią w  Bydgoszczy zaprezentował wielokierunkowe działania zespołu w obszarze oszczędzania energii, efektywności energetycznej i wykorzystania energii słonecznej w mieście, a burmistrz Leszek Tabor opowiedział o rozwoju energetyki wiatrowej w gminie Sztum, gdzie działa 12 turbin wiatrowych o łącznej mocy 18,240 MW (elektrownia Koniecwald), a na terenie farmy wiatrowej Postolin powstaje 17 turbin o łącznej mocy 34 MW.

Ponadto uczestnicy mogli zapoznać się z przykładami udanych rozwiązań w zakresie wykorzystania pomp ciepła i instalacji PV w gminach, a także z aspektami prawnymi związanymi z montażem OZE na budynkach publicznych, doświadczeniami Niepołomic jako prosumenta oraz ofertą BOŚ w zakresie finansowania projektów z obszaru OZE realizowanych prze samorządy. Najwytrwalsi słuchacze wysłuchali wniosków z analizy PGNów i SEAPów opracowanych i realizowanych przez gminy członkowskie naszego Stowarzyszenia. 

Pierwszego dnia seminarium, po jego zakończeniu, odbyło się Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia.

Program seminarium

Lista prezentacji:

Dzień pierwszy:

1. Działalność Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć „Energie Cites” , Anna JASKUŁA, Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cités”
2. Porozumienie Burmistrzów na rzecz klimatu i energii – jak europejskie miasta i gminy stawiają czoła zmianom klimatu i jakiego wsparcia mogą oczekiwać? , Joanna ZIECINA, Dyrekcja Generalna KE ds. Energii
3. Refleksje na temat współpracy niemiecko – polskiej i prezentacja Europejskiej Inicjatywy Klimatycznej , Sarah KLOKE, Federalne Ministerstwo Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa Jądrowego w Niemczech
4. Adaptacja do zmian klimatu w Polsce oraz działania na poziomie lokalnym – 44mpa.pl , Marcin GRĄDZKI, Departament Zrównoważonego Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej, Ministerstwo Środowiska
5. Ocena wrażliwości na zmiany klimatu i opracowanie planów działań na rzecz zrównoważonej energii i klimatu , Patrycja PŁONKA, Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cites”
6. Adaptacja do zmian klimatu – rozwiązania wykorzystujące naturę , Tomasz BERGIER, Fundacja Sendzimira
7. Rola i zadania ekodoradcy w gminie , Jerzy TYMCZYSZYN, UG Raciechowice
8. Ślad wodny jako narzędzie edukacji, integracji oraz podejmowania inicjatyw na rzecz ochrony zasobów wodnych w miastach , Agnieszka KAPUSTA, Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cites”
9. Formuła zrównoważonego rozwoju , Zbigniew MICHNIOWSKI, Prezes Zarządu Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć „Energie Cites”

Dzień drugi:

10. Aktualna sytuacja i perspektywy rozwoju klastrów energii , Andrzej KAŹMIERSKI, Dyrektor Departamentu Energii Odnawialnej Ministerstwa Energii
11. Przykład udanej realizacji idei klastra energetycznego – Klaster Gierałtowice , Marcin NIEDOPYTALSKI, Politechnika Śląska
12. Inwestycje w instalacje OZE w Bydgoszczy , Tomasz BOŃDOS, Urząd Miasta Bydgoszczy
13. Instalacje PV na budynkach użyteczności publicznej – aspekty praktyczne , Marcin LIPIŃSKI, Spirvent
14. Wykorzystanie pompy ciepła w gminach – przykłady udanych rozwiązań , Robert MIDERA, Viessmann
15. Konsument vs. Prosument – aspekty prawne związane z montażem OZE na budynkach użyteczności publicznej , M. JAMROZIK, Kancelaria Polowiec i Wspólnicy Sp.j.
16. Prosumenckie instalacje OZE w budynkach użyteczności publicznej , Tadeusz ŚLUSARCZYK, Urząd Miasta i Gminy Niepołomice
17. Finansowanie projektów z zakresu OZE i współpraca pomiędzy gminą a instytucją finansującą , Marta MARTYNKIEWICZ, BOŚ Bank
18. Wykorzystanie OZE i poprawa EE w gminach członkowskich Stowarzyszenia – analiza Planów Gospodarki Niskoemisyjnej i Planów działań na rzecz zrównoważonej energii , Patrycja PŁONKA, Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć „Energie Cites”

Galeria