Kolejne warsztaty krajowe zorganizowane w ramach projektu Ready4NetZero odbyły się w dniach 1-2 października 2024 r. w Siemiatyczach. W wydarzeniu tym wzięli udział przedstawiciele urzędów miast z Siemiatycz, Cieszyna i Piastowa, a także przedstawiciele Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji oraz Przedsiębiorstwa Komunalnego w Siemiatyczach.

Rozpoczęcie warsztatów oraz przywitanie gości należało do Piotra Siniakowicza – burmistrza Miasta Siemiatycze, oraz Anny Jaskuły – dyrektor biura Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć „Energie Cités”. Następnie Izabela Kuśnierz, kierownik projektów w Stowarzyszeniu, przybliżyła uczestnikom temat neutralności klimatycznej oraz podkreśliła istotną rolę lokalnych działań na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych i walki ze zmianami klimatu. 

Po teoretycznym wprowadzeniu grupa udała się elektrycznym pojazdem wolnobieżnym na przejazd po mieście, podczas którego mogła z bliska poznać inwestycje miejskie w zakresie modernizacji jednostek oświatowych oraz rewitalizacji miejskich terenów rekreacyjnych. W ramach wizyty studyjnej w kompleksie niskoenergetycznych budynków przy ulicy Świętojańskiej uczestnicy warsztatów odwiedzili Międzynarodowe Centrum Edukacji Ekologicznej Wschód-Zachód, krytą pływalnię „Wodne Tarasy”, szkołę muzyczną i halę widowiskowo-sportową. Następnie wszyscy zaproszeni goście udali się do sali koncertowo-kinowej, gdzie przedstawiciele Miasta Siemiatycze prezentowali przykłady inwestycji miejskich w zakresie odnawialnych źródeł energii oraz efektywności energetycznej.

Jako pierwszy głos zabrał Maciej Goniewicz, dyrektor Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Siemiatyczach, który przybliżył zastosowane technologie odzysku ciepła i zwiększające efektywność energetyczną w obiekcie Międzynarodowego Centrum Edukacji Ekologicznej Wschód-Zachód. Na dachu budynku umiejscowiono moduły instalacji fotowoltaicznej, które współpracują z systemem pomp ciepła, chłodnicami chłodu pasywnego, rekuperacją ciepła w centralach wentylacyjnych, a wszystko to w celu zmniejszenia zapotrzebowania na ciepło, pochodzącego z paliw kopalnych. Pasywny budynek MCEEWZ wykorzystuje i jednocześnie promuje odnawialne źródła energii, przybliżając zasady, jakim powinno odpowiadać kształtowanie współczesnego budownictwa publicznego oraz mieszkaniowego, a jego pasywność została potwierdzona polskim certyfikatem budownictwa energooszczędnego w klasie A+. W tym celu MCEEWZ korzysta z wydzielonych pomieszczeń usytuowanych na piętrze, które stanowią przestrzeń edukacyjno-promocyjną z funkcją wystawienniczą.

Kolejną prezentację na temat wpływu miejskich inwestycji niskoenergetycznych na politykę społeczną w Siemiatyczach wygłosił burmistrz miasta Piotr Siniakowicz. Wśród przykładów inwestycji zrealizowanych na terenie Siemiatycz należy wymienić termomodernizację wszystkich budynków publicznych w mieście, modernizację budynku sanitarno-technicznego na potrzeby utworzenia Siemiatyckiego Klubu Juniora i Klubu Seniora, budowę zielonych przystanków czy bezpłatne badania budynków kamerą termowizyjną dla mieszkańców.

Jako ostatni z przedstawicieli miasta Siemiatycze głos zabrał Mariusz Pyzowski, prezes Przedsiębiorstwa Komunalnego Sp. z o.o w Siemiatyczach, który zaznajomił słuchaczy z działaniami spółki miejskiej na rzecz neutralności klimatycznej i dążeniem do samowystarczalności energetycznej poprzez budowę własnych źródeł OZE. Prelegent wymienił kluczowe inwestycje takie jak mała elektrownia wodna, stacja ładowania pojazdów elektrycznych, instalacje fotowoltaiczne, biogazownia czy projekt elektrociepłowni.

Dzięki realizacji przedstawionych inwestycji Siemiatycze stają się miastem innowacyjnym i ekologicznym oraz wyznaczają nowy standard dla zrównoważonego rozwoju na poziomie lokalnym. Realizowane projekty nie tylko przyczyniają się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, ale także podnoszą jakość życia mieszkańców, oferując nowoczesną infrastrukturę przyjazną środowisku. Przykłady te pokazują, że małe miasta również mogą odgrywać istotną rolę w walce ze zmianami klimatycznymi, a współpraca samorządów, przedsiębiorstw i instytucji publicznych jest kluczowa dla skutecznego wprowadzenia innowacyjnych rozwiązań energetycznych. 

Dzień zakończył się warsztatami pt. Rola społeczności energetycznych w dążeniu do neutralności klimatycznej, którą prowadziły Alicja Piekarz oraz Monika Jaszcza z Polskiej Zielonej Sieci. Prowadzące przypomniały najważniejsze cechy dostępnych form energetyki obywatelskiej w Polsce, takich jak prosument zbiorowy, prosument lokatorski i spółdzielnia energetyczna. Podczas swojej prezentacji przedstawiły także przykłady udanych obywatelskich projektów energetycznych, wśród których wymienić można: Wspólnotę Mieszkaniową Śląska 12 w Szczytnie, pierwszego prosumenta zbiorowego w Polsce w miejscowości Ryki, czy prosumenta lokatorskiego w Skarżysku-Kamiennej Klimek Nieruchomości. Przedstawicielki Polskiej Zielonej Sieci przedstawiły także bariery rozwoju spółdzielni energetycznych w naszym kraju, które w dalszym ciągu mogą prowadzić działalność jedynie na obszarze gmin miejsko-wiejskich i wiejskich, podczas gdy aż 74% Polaków mieszkających w blokach chciałoby, korzystać z odnawialnych źródeł energii na podobnych zasadach. Dane te pokazują ogromny potencjał rozwoju energetyki obywatelskiej na terenach najbardziej zurbanizowanych. W rozwoju społeczności energetycznych istotna jest również rola samorządów, których zaangażowanie w mobilizowanie i zrzeszanie lokalnej społeczności oraz zachęcanie do wspólnych inwestycji w OZE jest kluczowe. Samorządy mogą także zapewniać wsparcie informacyjne i organizacyjne poprzez szkolenia, doradztwo prawne oraz pomoc w zdobywaniu finansowania. Ich zaangażowanie może znacząco przyspieszyć rozwój energetyki obywatelskiej, zwiększając niezależność energetyczną lokalnych społeczności i przyczyniając się do realizacji celów neutralności klimatycznej.

Drugi dzień wraz z kolejną częścią warsztatową pt. Przyszłość energii w małych miastach i gminach. Działalność klastrów energii, jako sposób na budowanie lokalnej autonomii energetycznej, rozpoczął się od prezentacji Bartłomieja Kupca z CoopTech Hub. Prelegent skupił się na charakterystyce klastrów energii w tym na nowym systemie rozliczeń, barierach rozwoju oraz korzyściach wynikających z członkostwa w klastrze. Przedstawiciel CoopTech Hub podczas swojej prezentacji omówił także przykład Tyskiego Klastra Energii, do którego sukcesu przyczynił się aktywny udział lokalnego samorządu oraz współpraca z Tauron Dystrybucja S.A. w zakresie opomiarowania, przesyłania danych i zasad korzystania z sieci elektroenergetycznych oraz prowadzenia wspólnych badań nad świadczeniem usług elastyczności sieci. 

Po wprowadzeniu do tematyki klastrów Agnieszka Koc, Zastępca Kierownika Referatu Infrastruktury w Urzędzie Miasta Siemiatycze, przedstawiła przykład Siemiatyckiego Klastra Energii. W warsztatach wziął także udział Sylwester Szczensnowicz, przedstawiciel firmy Eneris (koordynator Siemiatyckiego Klastra Energii), jednocześnie swoimi doświadczeniami w zakresie tworzenia i funkcjonowania klastrów podzielili się także przedstawiciele Cieszyna i Piastowa.

Przed przerwą kawową uczestnicy wzięli udział w interaktywnej sesji pytań i odpowiedzi, podczas której mieli możliwość zidentyfikowania trudności w rozwoju OZE w małych i średnich gminach, wyzwań towarzyszących tworzeniu klastrów energii, a także wskazania przykładów wsparcia, jakiego potrzebują lokalne społeczności i samorządy, aby skutecznie wdrażać plany klimatyczne. Uczestnicy podkreślali potrzebę uproszczenia przepisów prawa i skomplikowanych procedur, czy umożliwienia tworzenia spółdzielni energetycznych w gminach miejskich ze względu na ogromne zainteresowane miast tym rozwiązaniem. 

Na zakończenie warsztatów, Katarzyna Brawiak, asystent projektów w Stowarzyszeniu, przypomniała uczestnikom dostępne źródła finansowania lokalnych projektów energetycznych na poziomie międzynarodowym, krajowym i regionalnym. 

Serdecznie dziękujemy Urzędowi Miasta Siemiatycze, Panu Burmistrzowi oraz wszystkim zaangażowanym osobom za ciepłe przyjęcie i nieocenione wsparcie w organizacji wydarzenia. Dziękujemy również wszystkim uczestnikom za obecność i aktywny udział w kolejnych warsztatach krajowych. Mamy nadzieję, że były one doskonałą okazją do wymiany doświadczeń i dobrych praktyk między miastami pilotażowymi. 

Warsztaty zostały zorganizowane w ramach projektu OwnYourSECAP (Wsparcie władz regionalnych i lokalnych w opracowaniu i wdrażaniu Planu SECAP), finansowanego w ramach programu LIFE+ i umowy grantu nr 101077109

Ready4NetZero to projekt finansowany przez EUKI i koordynowany przez Polską Sieć "ENERGIE CITÉS", we współpracy z konsorcjum składającym się z Ecologic Institute z Niemiec, ENERGIAKLUB z Węgier, REGEA z Chorwacji oraz Energy Cities Romania. Celem projektu Ready4NetZero jest wspieranie miast uczestniczących w projekcie w opracowywaniu i wdrażaniu strategii neutralności klimatycznej do 2050 roku. Realizacja tego celu odbywa się poprzez budowanie potencjału, wiedzy i umiejętności lokalnych liderów, pracowników administracji miejskiej oraz interesariuszy lokalnych. Projekt ułatwia również wymianę doświadczeń i dialog między władzami lokalnymi.