Podsumowaniem dwudniowych konsultacji pn. „Polsko-niemiecka współpraca na rzecz rozwoju gospodarki niskoemisyjnej - wspieranie ram współpracy między gminami”, które odbyły się w Częstochowie w dniach 7– 8 czerwca 2016 r., była wizyta studyjna. Jej uczestnicy w dniu 9 czerwca  br. mieli okazję zapoznać się z prezentacją projektów zrealizowanych w Częstochowie, podróżując jednym z najnowszych autobusów hybrydowych zakupionych ostatnio przez miasto.

Oczyszczalnia ścieków WARTA S.A.

Gości powitał uroczyście prezes, należącej w 100% do miasta spółki, Rafał Lewandowski wraz z pracownikami i wspólnie oprowadzili ich po uporządkowanym i zadbanym obszarze (w sumie obejmującym 25 ha) mechaniczno-biologicznej oczyszczalni wykorzystującej osady ściekowe do produkcji energii cieplnej i elektrycznej. 

Budowę oczyszczalni rozpoczęto w 1960 r. W latach 70. I 80. Była jedną z najnowocześniejszych w kraju. Wielokrotnie  przebudowywana i modernizowana, po raz pierwszy w 1988 r., w latach 2004-2008 z Funduszu ISPA UE („Rozbudowa i modernizacja centralnej oczyszczalni ścieków w Częstochowie w zakresie usuwania azotu i fosforu oraz gospodarki osadami łącznie z suszeniem termicznym”), a w latach 2011-2015 z POIiŚ (wówczas zmodernizowano odtłuszczacz, budynek krat i piaskownik wraz z kompletnym wyposażeniem).

W Centralnej Oczyszczalni Ścieków w procesie fermentacji metanowej osadów ściekowych w wydzielonych komorach fermentacyjnych (WFK) powstaje biogaz wykorzystywany głównie do produkcji energii elektrycznej, która w ok. 50% zaspokaja potrzeby własne spółki w tym zakresie, ale także ciepła które zaspokaja 100% potrzeb przedsiębiorstwa. Oczyszczalnia zmierza do osiągnięcia niezależności energetycznej – planuje się podłączenie agregatu na gaz ziemny, a w dalszej perspektywie wykorzystanie energii słonecznej. 2 ha pobliskiego terenu przygotowano już pod instalację fotowoltaiczną, potrzebne są jeszcze tylko odpowiednie zmiany w polskim prawie….

Uczestnicy wizyty studyjnej mieli także okazję zobaczyć „Biogradex” – polski patent zastosowany tutaj po raz pierwszy w Polsce – instalację służącą do usuwania azotu, który stanowi problem w każdej oczyszczalni. Obecnie jest on uwalniany do powietrza, ale pracownicy spółki już myślą nad tym, jak go magazynować i sprzedawać. Wcześniej uporali się z problemem zagospodarowania 12 ton osadów rocznie. Zamiast wywozić je na wysypisko i płacić za utylizację, spółka dziś suszy osad i gotowy produkt – granulat o kaloryczności większej niż kaloryczność węgla – jako paliwo energetyczne sprzedaje do cementowni. 

10 lat temu oczyszczalnia była prekursorem w stosowaniu sterowania pneumatycznego w procesie natleniania ścieków.  Zastosowanie tego nowoczesnego rozwiązania pozwoliło wyeliminować sterowanie elektroniczne, a tym samym obniżyć koszty.

Pracą oczyszczalni i głównej przepompowni steruje Dyspozytornia Główna (komputerowe stacje robocze z ogromną tablicą synoptyczną, na której czerwone lampki natychmiast sygnalizują każdą awarię) obsługiwana przez zaledwie 2 osoby (w całym obiekcie pracuje w sumie 5 osób).

Oczyszczalnia Ścieków WARTA S.A. od lat przyjmuje liczne wycieczki szkolne (rocznie odwiedza ją ok. 1000 gości) i współpracuje z wieloma jednostkami naukowymi w zakresie m.in. prowadzenia prac  badawczych i naukowych, odbywania praktyk i staży zawodowych, prowadzenia i odbywania lekcji i zajęć praktycznych oraz zwiedzania obiektów technologicznych. Nie dziwią zatem liczne nagrody, puchary i medale m.in. z Genewy, Moskwy, Malezji, Korei, Tajlandii, Brukseli, Brazylii czy Francji (srebrny medal z Wystawy Innowacyjnej Gospodarki). Jednak najlepszym potwierdzeniem skuteczności jej działania wydaje się fakt, że po 30 latach do Warty wróciły raki…

Elektrociepłownia FORTUM

Kolejnym punktem programu wizyty studyjnej była elektrociepłownia FORTUM, która świadczy kompleksowe usługi w zakresie wytwarzania ciepła, obrotu ciepłem, przesyłu i dystrybucji ciepła. 16 wrześnie 2010 r. firma uruchomiła w Częstochowie swoją pierwszą elektrociepłownię w Polsce. Jest ona najnowocześniejszym, a zarazem jednym z najbardziej przyjaznych środowisku zakładów tego typu w kraju. Elektrociepłownia o mocy 120 MW cieplnych i 64 MW elektrycznych produkowała w 2010 r. 550 GWh ciepła i 450 GWh prądu.

 „Cały czas pracujemy nad podnoszeniem efektywności pracy. Dzisiejsze możliwości to już odpowiednio i 129,1 i 68,4 MW. To oznacza, że jesteśmy w stanie zaspokajać rosnące zapotrzebowanie mieszkańców na wygodny i ekologiczny sposób ogrzewania, jakim jest ciepło sieciowe” - mówił Dariusz Siemieniec, kierownik EC Fortum w Częstochowie, która jest najdroższą inwestycją w historii miasta. Jej budowa pochłonęła 530 mln złotych. Udział ciepła wyprodukowanego w EC Częstochowa w całkowitej produkcji ciepła w mieście wynosi ponad 88%.

Elektrociepłownia została zaprojektowana tak, by równocześnie z węglem można było spalać biomasę, przy proporcji paliwa ok. 65% węgiel kamienny, a ok. 25% biomasa (rocznie blisko 100 tys. ton). Procentowy udział ciepła wytworzonego z odnawialnych źródeł energii w łącznej ilości ciepła dostarczonego do sieci ciepłowniczej w Częstochowie w roku 2015 wynosił ok. 35% (wzrósł o 10%). W elektrociepłowni wykorzystywana jest zgodnie z polską normą biomasa leśna (20%) i biomasa agro z Polski i Białorusi (80% - zrębki z sadów owocowych i wierzba energetyczna, kukurydza, pelet – łuski słonecznika, wytłoki z oliwek, łupiny orzecha olejowca). Gwarantowana projektowana sprawność obiektu dzięki corocznym przeglądom wynosi 88,5-91,3%. 

Na każdej z 5 zmian pracuje zaledwie 4 osoby, gdyż sterowanie zakładem jest komputerowe. Uczestnicy wizyty studyjnej obejrzeli kocioł fluidalny o mocy 186 MW mocy cieplnej, turbinę parową z generatorem oraz nastawnię (centrum zarządzania), w której odbywa się ciągła kontrola parametrów środowiska. Częstochowska elektrociepłownia spełnia restrykcyjne wymogi unijne dotyczące dopuszczalnego poziomu emisji pyłów i tlenków azotu, które wejdą w życie dopiero w 2016 r. Dzięki współspalaniu biomasy uniknięto emisji 767 tys. ton CO₂. Rozwiązania technologiczne zastosowane w Fortum mają na celu osiągnięcie poziomu emisji tlenków azotu oraz tlenków siarki nie przekraczającego 200 mg/nm³, natomiast  w zakresie emisji szkodliwych pyłów nie większy niż 30 mg/nm³.

FORTUM notowany jest na giełdzie w Helsinkach, należy do największych spółek energetycznych w Skandynawii. Zajmuje się głównie produkcją, dystrybucją oraz sprzedażą energii elektrycznej i cieplnej oraz eksploatacją i utrzymaniem elektrowni. 43% dystrybuowanej przez FORTUM energii elektrycznej pochodzi ze źródeł odnawialnych, a 93% produkcji energii elektrycznej pochodzi ze źródeł nie emitujących CO₂ do atmosfery.

FORTUM jest też czwartym co do wielkości producentem ciepła na świecie. Poza Finlandią, Szwecją i Norwegią inwestycje koncernu ulokowane są także w krajach bałtyckich, w Polsce oraz Rosji.

MPK Częstochowa

Na koniec hybrydowy autobus Solbus Solcity zawiózł uczestników do siedziby MPK Częstochowa, gdzie mogli zobaczyć nowoczesną halę zajezdni, którą zbudowano w 6 miesięcy bez jednej cegły, a także przejechać się zabytkowym odrestaurowanym tramwajem z 1971 r. Obejrzeli także jeden z 40 najnowocześniejszych technologicznie w Europie przegubowych autobusów, które Częstochowa zakupiła za blisko 66 mln zł, dzięki 100% dofinansowaniu z programu „Gazela”.

Pojazdy zasilane są nowatorskim napędem – połączeniem gazu sprężonego CNG i energii elektrycznej, która odzyskiwana jest w procesie rekuperacji z hamowania dzięki superkondensatorom umieszczonym na dachach autobusów i tworzącym charakterystyczne garby. W efekcie w autobusach nie ma nawet akumulatorów.

Rocznie dzięki hybrydom do częstochowskiej atmosfery przedostanie się o 850 ton dwutlenku węgla mniej niż dotychczas.

Producentem 40 nowych autobusów hybrydowych dla Częstochowy jest polska firma Lider Trading. Autobusy Solbus to kolejna po autobusach marki Solaris i tramwajach Twist z bydgoskiej Pesy rodzima produkcja w taborze Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego na przestrzeni ostatnich lat.