Oszczędzanie energii to obszar o niewykorzystanym potencjale. Takie przekonanie staje się coraz bardziej powszechne, szczególnie w czasie kryzysu na rynku cen energii. Zmiana zachowań konsumentów ma zatem kluczowe znaczenie dla poprawy efektywności energetycznej w budynkach i przyczynia się do racjonalizacji zużycia energii i obniżenia kosztów.
Działania zmierzające do ograniczania zużycia energii oraz wsparcie mieszkańców we wprowadzaniu pozytywnych zmian w swoich domach są coraz częstszą praktyką, po którą sięgają samorządy. Coraz więcej osób “bardzo świadomie i odpowiedzialnie podchodzi do zagadnień związanych z klimatem, w tym do ograniczenia zużycia energii” (z listu prezydenta Bielska-Białej do mieszkańców). Wychodząc naprzeciw lokalnym potrzebom, podejmowane są różne inicjatywy związane z doradztwem energetycznym, ułatwieniem dostępu do dofinansowań, budowaniem świadomości i dobrych nawyków, a w konsekwencji do ograniczenia zjawiska ubóstwa energetycznego.
Przykładem dobrej praktyki w tym zakresie mogą być władze miasta Bielsko-Biała. Wiosną 2022 r. prawie pół tysiąca mieszkańców zgłosiło się tam, aby wziąć udział w kompleksowym procesie doradczym dotyczącym racjonalnego korzystania z energii. Program „Energia na miarę” to niepowtarzalna szansa dla mieszkańców, dzięki któremu mogą uzyskać profesjonalne podejście do tematu efektywności energetycznej w zindywidualizowany sposób. Jego celem jest budowanie wiedzy w zakresie zrównoważonego i świadomego korzystania z energii elektrycznej i cieplnej, zmniejszenie zużycia energii bez ograniczenia komfortu życia, oraz wskazanie – dopasowanych do uczestnika rozwiązań pozwalających na lepsze wykorzystanie energii. Uczestnicy mają już za sobą dwa spotkania z Doradcą Energetycznym, podczas których przeprowadzono ankietę diagnostyczną, aby następnie przekazać zestaw spersonalizowanych wskazówek pozwalających zmniejszyć zużycie energii za pomocą bez- i niskonakładowych środków. Uczestnicy otrzymali również Energetyczny Pakiet – zawierający urządzenia ułatwiające wdrażanie zaproponowanych rozwiązań. W okresie roku od przystąpienia do programu, monitorowany będzie także faktyczny wpływ wdrożonych rozwiązań niskonakładowych na zmniejszenie zużycia energii w gospodarstwach domowych objętych opieką.
Kompleksowymi rozwiązaniami doradczymi może pochwalić się również województwo małopolskie. Dzięki sieci ekodoradców, która obecnie obejmuje ponad 200 osób i stale się rozszerza, upowszechniane są działań proekologiczne dla różnych grup społecznych. Celem jest sprawienie, by każda gmina miała dostęp do specjalisty, który będzie edukował i wspierał mieszkańców w procesie racjonalnego korzystania z energii, pozyskiwania dofinansowań czy wymiany pieców na bardziej ekologiczne - co jest jednym z aktualnych priorytetów dla regionu. Dzięki bezpośredniemu kontaktowi, możliwy będzie również wpływ na zmianę zachowań i świadomości otoczenia, w tym przede wszystkim poprawa jakości powietrza w regionie. Ciekawym rozwiązaniem wdrożonym w Krakowie w ramach tej inicjatywy są bezpłatne badania termowizyjne wykonywane przez pracowników Krakowskiego Centrum Doradztwa Energetycznego, poprzedzające proces wybierania właściwych elementów do termomodernizacji.
Przedstawione przykłady są tylko początkiem dobrych przemian i mogą stać się inspiracją do innych działań wdrażanych przez lokalne samorządy. Wychodzenie naprzeciw mieszkańcom jest szczególnie ważne w obliczu obecnej sytuacji geopolitycznej, a edukacja “u podstaw” buduje nie tylko świadome społeczeństwo, a przede wszystkim daje poczucie wsparcia w zrozumieniu wpływu lokalnych oraz europejskich polityk na mieszkańców.
