Porozumienie Burmistrzów jest ambitną inicjatywą angażującą europejskie miasta i miejscowości w działania na rzecz ochrony klimatu. Sygnatariusze Porozumienia zobowiązują się do przekroczenia celów unijnej polityki klimatyczno-energetycznej ustalonych dla roku 2020 poprzez ograniczenie na swoim terenie emisji dwutlenku węgla (CO2) o ponad 20%. Wywiązanie się z tego zobowiązania wymaga od sygnatariuszy Porozumienia opracowania Planu Działań na rzecz Zrównoważonej Energii (SEAP), wdrożenia działań z zakresu efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii, zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym, oraz organizacji Dni Energii zachęcających mieszkańców do jej oszczędzania. Wsparcia sygnatariuszom Porozumienia udzielają Komisja Europejska, Biuro Porozumienia Burmistrzów oraz Struktury Wspierające.

Tekst Porozumienia Burmistrzów

Broszura „Porozumienie Burmistrzów. Europejska inicjatywa angażująca miasta i gminy w działania na rzecz ochrony klimatu”

Ulotka projektu Energy for Mayors

Prezentacja na temat Porozumienia Burmistrzów, Christophe Fréring

Nadrzędnym celem sygnatariuszy Porozumienia jest ograniczenie na swoim terenie emisji CO₂ o ponad 20% do 2020 rokupoprzez działania ukierunkowane na zwiększenie efektywności energetycznej i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Zobowiązania szczegółowe, które mają umożliwić osiągnięcie tego celu, obejmują natomiast:

• sporządzenie Bazowej Inwentaryzacji Emisji w ciągu roku od dnia podpisania Porozumienia;
• opracowanie, przyjęcie przez Radę Miasta/Gminy oraz przesłanie do Biura Porozumienia Burmistrzów Planu Działań na rzecz Zrównoważonej Energii (SEAP) w ciągu roku od dnia podpisania Porozumienia;
• regularne sporządzanie - co 2 lata począwszy od dnia przedłożenia SEAP - raportów informujących o postępach we wdrażaniu planu oraz osiągniętych do tej pory rezultatach;
• promowanie działań podejmowanych w związku z przystąpieniem do Porozumienia i angażowanie w nie mieszkańców oraz lokalnych interesariuszy, w tym regularna organizacja Lokalnych Dni Energii;
• promowanie Porozumienia Burmistrzów, w szczególności poprzez zachęcanie innych miast i gmin do przystąpienia do Porozumienia oraz udział w najważniejszych wydarzeniach organizowanych w związku z Porozumieniem i warsztatach tematycznych.

Komisja Europejska zobowiązała się wspierać sygnatariuszy Porozumienia oraz władze lokalne zainteresowane przystąpieniem do tej inicjatywy poprzez:

• Biuro Porozumienia Burmistrzów (CoMO) odpowiedzialne za promocję inicjatywy, koordynację działań związanych z jej realizacją oraz pomoc sygnatariuszom Porozumienia;
• Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej, które blisko współpracuje z CoMO, przygotowuje techniczne wytyczne i szablony, wspiera realizację zobowiązań wynikających z Porozumienia Burmistrzów oraz monitoruje wdrażanie tej inicjatywy i jego rezultaty;
• stronę internetową służącą promocji Porozumienia oraz dzieleniu się sukcesami;
• narzędzia i metody (poradniki, szablony itp.) mające ułatwić sporządzenie standaryzowanej inwentaryzacji emisji oraz Planu działań pozostającego w zgodzie z już istniejącymi dokumentami (inne obowiązujące plany i programy);
• programy finansujące, w tym przede wszystkim programy Europejskiego Banku Inwestycyjnego, fundusze strukturalne itp.;
• wydarzenia mające służyć promocji sygnatariuszy Porozumienia na szczeblu europejskim;
• sieć tzw. Koordynatorów Porozumienia i Organizacji Wspierających, pomagających miastom i gminom w wywiązaniu się ze zobowiązań wynikających z przystąpienia do Porozumienia.

Przystąpienie do Porozumienia Burmistrzów da Ci możliwość:

• złożenia publicznej deklaracji przekroczenia celów unijnej polityki klimatyczno-energetycznej w zakresie redukcji emisji CO₂,
• stworzenia lub wzmocnienia dynamiki redukcji emisji CO₂ na swoim terenie,
• skorzystania z doświadczeń innych miast i miejscowości przodujących w działaniach na rzecz ochrony klimatu,
• podzielenia się własną wiedzą i doświadczeniami z innymi,
• rozsławienia swojej miejscowości jako pioniera w dziedzinie ochrony klimatu,
• zaprezentowania swoich osiągnięć na stronie internetowej Porozumienia.

Porozumienie Burmistrzów jest otwarte dla wszystkich władz lokalnych wybranych w demokratycznych wyborach, niezależnie od ich rozmiaru oraz stopnia realizacji lokalnych polityk energetycznych/klimatycznych.

Lista miast, które podpisały Porozumienie, znajduje się na stronie:
http://www.porozumienieburmistrzow.eu/Sygnatariusze-Porozumienia.html

Procedura przystąpienia do Porozumienia Burmistrzów wygląda następująco:

1. Inicjatywa „Porozumienie Burmistrzów” zostaje przedstawiona Radzie Miasta/Gminy.
2. Rada Miasta/Gminy formalnie podejmuje decyzję o przystąpieniu do Porozumienia Burmistrzów (uchwała) i upoważnia burmistrza, prezydenta, wójta lub innego przedstawiciela Rady do podpisania formularza przystąpienia (adhesion form), dostępnego w języku polskim na stronie:
   http://www.eumayors.eu/support/library_en.html
3. Przedstawiciel Miasta/Gminy informuje o decyzji Rady Komisję Europejską wysyłając wiadomość wraz z elektroniczną wersją formularza przystąpienia za pomocą strony:
   http://www.eumayors.eu/about/interested-to-join-the-covenant-of-mayors_en.html
4. Przedstawiciel Miasta/Gminy otrzymuje pocztą elektroniczną potwierdzenie wraz z informacjami o następnych wymaganych działaniach.

Uwaga: Przystąpienie do Porozumienia Burmistrzów jest dobrowolnym zobowiązaniem władz lokalnych, w związku z czym jest ono całkowicie bezpłatne.

Władze lokalne mogą przystąpić do Porozumienia Burmistrzów w dowolnej chwili, nie ma ograniczenia czasowego! Uroczyste ceremonie podpisania Porozumienia, dające Burmistrzom możliwość złożenia publicznego podpisu oraz pokazania się na forum międzynarodowym, mają natomiast miejsce raz w roku.

Biuro Porozumienia Burmistrzów (CoMO) z siedzibą w Brukseli koordynuje wdrażanie inicjatywy, odpowiada na pytania sygnatariuszy Porozumienia (za pośrednictwem Centrum Pomocy Technicznej Porozumienia, tzw. Covenant Help desk) oraz promuje realizowane przez nich na szczeblu lokalnym działania (za pośrednictwem Centrum Promocji Porozumienia, tzw. Covenant Media desk).

Biuro jest finansowane ze środków programu Komisji Europejskiej pn. Inteligentna Energia dla Europy, a jego celem jest:

• promocja inicjatywy na terenie UE i poza nią;
• zapewnienie sygnatariuszom Porozumienia wsparcia administracyjnego i pomocy technicznej;
• monitorowanie realizacji celów Porozumienia przez jego sygnatariuszy, koordynatorów Porozumienia oraz organizacje wspierające;
• ułatwianie wymiany doświadczeń i tworzenia sieci kontaktów przez sygnatariuszy Porozumienia, koordynatorów Porozumienia oraz organizacje wspierające;
• ułatwianie kontaktów z odpowiednimi inicjatywami UE oraz z instytucjami i organizacjami powiązanymi z Porozumieniem.

CoMO jest zarządzane przez konsorcjum europejskich sieci  władz lokalnych i regionalnych, którym kieruje Energy Cities i w skład którego wchodzą CEMR, Climate Alliance, EUROCITIES i Fedarene.

Biuro Porozumienia Burmistrzów (CoMO) z siedzibą w Brukseli oferuje:

• pomoc władzom lokalnym zainteresowanym przystąpieniem do Porozumienia Burmistrzów w przejściu niezbędnych formalności;
• pomoc sygnatariuszom w uzyskaniu informacji ogólnych lub technicznych na temat Porozumienia Burmistrzów i związanych z nim zobowiązań;
• wsparcie realizacji działań komunikacyjnych i promocyjnych miasta lub gminy;
• koordynację współpracy ze stronami trzecimi i zainteresowanymi podmiotami (np. terytorialnymi Koordynatorami Porozumienia, Organizacjami Wspierającymi Porozumienie, lokalnymi i regionalnymi agencjami energetycznymi);
• ułatwienie działań sieciowych realizowanych w grupie sygnatariuszy Porozumienia Burmistrzów.

Odpowiedzi na bardziej szczegółowe pytania dotyczące inwentaryzacji emisji CO₂, planów SEAP i ich oceny udziela Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej (JRC).

Bazowa inwentaryzacja emisji ma na celu wyliczenie wielkości emisji CO₂ (lub ekwiwalentu CO₂) wynikającej ze zużycia energii na obszarze danego miasta-sygnatariusza Porozumienia. Pozwala ona zidentyfikować główne źródła emisji CO₂ oraz potencjalne możliwości jej redukcji. Sygnatariusze Porozumienia mogą sami wybrać narzędzia do przeprowadzenia obliczeń. Muszą jednak upewnić się, że przeprowadzona przy ich wykorzystaniu inwentaryzacja jest zgodna z ogólnymi zasadami określonymi w kolejnych punktach.

Sygnatariusze Porozumienia mogą wykorzystać do obliczeń własne narzędzia. Muszą jednak upewnić się, że sporządzona za ich pomocą inwentaryzacja pozostaje w zgodzie z podstawowymi zasadami opisanymi szczegółowo w poradniku dotyczącym przygotowania SEAPów zatytułowanym „Jak opracować Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)” (Zob. rozdział 1.10. Dziesięć najważniejszych zasad, o których należy pamiętać przygotowując SEAP).

Zaleca się, aby jako rok bazowy wybrać rok 1990. Jeżeli jednak władze lokalne nie dysponują danymi pozwalającymi na sporządzenie inwentaryzacji dla roku 1990, powinny wybrać najbliższy mu rok, dla którego są w stanie zgromadzić pełne i wiarygodne dane.

Bazową inwentaryzację emisji (BEI) sporządza się przede wszystkim w oparciu o dane na temat końcowego zużycia energii na terenie miasta/gminy, tj. na temat ilości energii elektrycznej, ciepła/chłodu, paliw kopalnych oraz energii wytworzonej ze źródeł odnawialnych zużytej przez użytkowników końcowych.

W inwentaryzacji należy również ująć lokalną produkcję energii, jeżeli Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) przewiduje działania w tym obszarze (np. instalację paneli fotowoltaicznych, wykorzystanie energii wiatrowej, rozwój miejskiej sieci ciepłowniczej czy wprowadzenie kogeneracji).

Więcej informacji na temat zakresu BEI można znaleźć w poradniku „Jak opracować Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)”.

Podczas sporządzania bazowej inwentaryzacji emisji (BEI) można wybrać jedną z dwóch metod:

• Metodę IPCC, w przypadku której inwentaryzacją obejmuje się całość emisji CO₂ wynikłej z końcowego zużycia energii na obszarze miasta lub gminy – sygnatariusza Porozumienia Burmistrzów.
• Metodę LCA (Ocena cyklu życia), w przypadku której podczas sporządzania inwentaryzacji bierze się pod uwagę cały cykl życia nośnika energii. W obliczeniach uwzględnia się więc emisje powstałe na wszystkich etapach tego cyklu, w tym także te mające miejsce poza danym obszarem (jak np. straty transportowe, emisje z rafinerii, straty towarzyszące przemianom energii).

Wielkość emisji CO₂ należy wyliczyć dla każdego nośnika energii mnożąc jego zużycie przez odpowiedni wskaźnik emisji. Wybór wskaźników emisji dla poszczególnych nośników energii będzie zależał przede wszystkim od przyjętej metody sporządzania inwentaryzacji emisji:

• W przypadku metody IPCC zaleca się skorzystanie ze standardowych wskaźników emisji IPCC, zawartych w Wytycznych IPCC z roku 2006. Wskaźniki te można zastąpić krajowymi wskaźnikami emisji, które uwzględniają cechy charakterystyczne sektorów energii poszczególnych krajów. Sygnatariusze Porozumienia mogą też opracować własne wskaźniki emisji bazując na szczegółowych właściwościach paliw stosowanych na ich terenie.
• W przypadku metody LCA istnieje wiele różnych źródeł, w których można znaleźć wskaźniki emisji uwzględniające cały cykl życia poszczególnych nośników energii. Wśród nich wymienić można: bazę danych ELCD, Ecoinvent-CH, oprogramowanie GEMIS itd.

Więcej informacji na temat obu metod sporządzania inwentaryzacji emisji oraz odpowiednich wskaźników emisji można znaleźć w poradniku „Jak opracować Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)”.

Sygnatariuszy Porozumienia zachęca się do regularnego sporządzania kontrolnej inwentaryzacji emisji (MEI), która pozwoli na efektywny monitoring zużycia energii i emisji CO₂, jak również – jeżeli zajdzie taka potrzeba – na dostosowanie planu SEAP do zmieniających się warunków. Mimo że sygnatariusze Porozumienia mają obowiązek przeprowadzać MEI raz na cztery lata, najlepiej jest robić to raz do roku. W ten sposób można regularnie porównywać wyniki inwentaryzacji kontrolnych z inwentaryzacją bazową, a w konsekwencji – skuteczniej monitorować, jak w wyniku wprowadzonych środków postępuje redukcja emisji CO₂.

Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) jest kluczowym dokumentem pokazującym, w jaki sposób sygnatariusz Porozumienia zamierza osiągnąć przyjęty przez siebie cel w zakresie redukcji emisji CO₂ do 2020 roku. Plan określa działania i konkretne środki służące osiągnięciu tego celu, wraz z ich ramami czasowymi oraz osobami odpowiedzialnymi za ich wprowadzenie.

Sygnatariusze Porozumienia mogą sami wybrać strukturę swojego Planu działań na rzecz zrównoważonej energii (zwłaszcza jeśli już wcześniej przygotowali plan o podobnym charakterze). Muszą jednakże upewnić się, że ich plan działań jest zgodny z podstawowymi zasadami wyszczególnionymi i opisanymi w poradniku dotyczącym opracowania SEAPów zatytułowanym „Jak opracować Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)” (Zob. rozdział 1.10. Dziesięć najważniejszych zasad, o których należy pamiętać przygotowując SEAP).

Porozumienie Burmistrzów dotyczy działań realizowanych na szczeblu lokalnym, pozostających w kompetencji miasta/gminy. Od sygnatariuszy oczekuje się więc, że w swoich planach SEAP uwzględnią działania, w których występują w kilku lub wszystkich poniższych rolach:

• Odbiorca energii i wzór dla innych: samorządy odpowiedzialne są za zużycie energii w swoich własnych obiektach. Jednocześnie pełnią rolę wzorcową, zachęcając mieszkańców i innych interesariuszy do bardziej efektywnego wykorzystania energii.
• Planista, deweloper i regulator: zwykle samorządy są odpowiedzialne za zabudowę, transport oraz planowanie przestrzenne na podległych im terenach. Mają więc np. możliwość zoptymalizowania gospodarowania energią w nowych obiektach czy też uwzględnienia strategii związanych z kontrolą ruchu drogowego w planach rozwoju miasta. Wydając orzeczenia oraz wprowadzając instrumenty prawne, kształtują gospodarkę energetyczną i komunikacyjną.
• Producent i dostawca: samorządy mogą również działać jako producenci i dostawcy energii oraz usług energetycznych, promując lokalną produkcję energii i wykorzystanie jej odnawialnych źródeł.
• Doradca i motywator: ważną rolę w angażowaniu lokalnej społeczności w działania na rzecz zrównoważonego wykorzystania energii pełnią różnego rodzaju akcje edukacyjne realizowane przez samorządy. Samorządy mogą służyć radą oraz wiedzą swoim mieszkańcom oraz innym zainteresowanym stronom (np. architekci, planiści, rzemieślnicy).

Ponieważ zobowiązania podjęte przez sygnatariuszy Porozumienia dotyczą całości podlegającego im obszaru geograficznego, SEAP powinien uwzględniać działania zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym.

Sygnatariusze Porozumienia mogą sami wybrać priorytetowe dla nich sektory i obszary działania. Zasadniczo oczekuje się, że w SEAP-ie zostaną uwzględnione te sektory, które zostały objęte bazową inwentaryzacją emisji:

• budynki, wyposażenie/urządzenia oraz przemysł (budynki komunalne, budynki usługowe, budynki mieszkalne, oświetlenie publiczne, zakłady przemysłowe, małe i średnie przedsiębiorstwa, …),
• transport (flota miejska, transport publiczny, transport prywatny i komercyjny),
• lokalna produkcja energii elektrycznej (zakłady o niewielkiej mocy),
• lokalna produkcja ciepła/chłodu, kogeneracja (miejskie systemy ciepłownicze, …).

Plany SEAP powinny również uwzględniać wszystkie obszary, w których władze lokalne odgrywają szczególną rolę, w tym:

• planowanie przestrzenne (strategiczne planowanie przestrzenne, planowanie transportu/mobilności, ustalanie standardów dla remontowanych i nowo powstających budynków, …),
• zamówienia publiczne na produkty i usługi (wymogi lub normy w zakresie efektywności energetycznej/energii odnawialnej, … ),
• współpraca z mieszkańcami i zainteresowanymi stronami (usługi doradcze, wsparcie finansowe i dotacje, podnoszenie świadomości i tworzenie lokalnych sieci, szkolenia i edukacja, ...),
• inne obszary (gospodarka wodna, gospodarka odpadami).

Aby upewnić się, że istniejący już plan działań spełnia podstawowe wymogi Porozumienia Burmistrzów, należy przejrzeć dokument sprawdzając jego zgodność z 10 głównymi zasadami sporządzania SEAP (zob. poradnik „Jak opracować Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)”, rozdział 1.10. Dziesięć najważniejszych zasad, o których należy pamiętać przygotowując SEAP).

Plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) musi zawierać jasne odniesienie do podstawowego zobowiązania podjętego przez sygnatariusza Porozumienia - redukcji emisji CO₂ o przynajmniej 20% do 2020 roku. To strategiczne zobowiązanie powinno znaleźć przełożenie na konkretne działania i środki, które zostaną wdrożone w najbliższym czasie, jak również na długoterminowe strategie i cele szczegółowe. Jeżeli istniejący plan działań ma inny horyzont czasowy niż 2020 rok, należy go odpowiednio zmodyfikować, dostosowując do nowych ram czasowych. Kluczowe elementy SEAPu (obejmujące długoterminowe strategie i środki przewidziane do realizacji do 2020 r.) muszą zostać ujęte w szablonie SEAP (w jego ostatniej części). Konieczne jest też oszacowanie wysokości redukcji emisji (w t CO₂) przypadającej na poszczególne sektory.

Sygnatariusze Porozumienia Burmistrzów są zobowiązani do przedłożenia swoich Planów działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) w okresie roku od dnia przystąpienia do Porozumienia.

SEAP w języku krajowym (i/lub języku angielskim) należy przesłać do Biura Porozumienia Burmistrzów za pośrednictwem systemu internetowego, dostępnego po zalogowaniu się na stronie http://www.porozumienieburmistrzow.eu/sign-in_pl.html (Kącik Sygnatariuszy). Sygnatariusz Porozumienia musi też wypełnić w języku angielskim zamieszczony tam szablon SEAP.

Szablon SEAP jest narzędziem internetowym pozwalającym podsumować rezultaty bazowej inwentaryzacji emisji oraz główne elementy SEAPu. Należy go wypełnić starannie i z zachowaniem odpowiedniego poziomu szczegółowości, aby jak najlepiej odzwierciedlał zawartość planu działań. Szczegółowe instrukcje dotyczące wypełniania szablonu można znaleźć na stronie internetowej Porozumienia Burmistrzów, w zakładce „Biblioteka”. W każdej chwili możliwe jest wprowadzenie do szablonu SEAP modyfikacji lub uaktualnienie zawartych w nim danych.

Jak to już zostało wspomniane, dostęp do swojego szablonu SEAP sygnatariusze uzyskują po zalogowaniu się w Kąciku Sygnanatriuszy. Login i hasło każdy sygnatariusz otrzymuje drogą elektroniczną zaraz po przystąpieniu do inicjatywy.

Ogólnie dostępną kopię szablonu SEAP (w formacie PDF i Excel), wraz z dokumentem zwierającym instrukcje dotyczące jego wypełniania (PDF), można znaleźć na stronie internetowej Porozumienia Burmistrzów, w zakładce „Biblioteka”.

Sygnatariusze Porozumienia, którzy nie dadzą rady przedłożyć swojego Planu działań na rzecz zrównoważonej energii w wymaganym terminie, proszeni są o pilny kontakt z Centrum Pomocy Technicznej Porozumienia pod adresem: seap@eumayors.eu. O przedłużenie terminu przedłożenia SEAP można ubiegać się, gdy niezależne od władz lokalnych okoliczności spowodują opóźnienia w pracach nad planem działań wykraczające poza wyznaczoną datę. W takiej sytuacji Komisja Europejska może przedłużyć termin przedłożenia SEAP (zwykle o 1-6 miesięcy), o ile władze lokalne dostarczą dowód trwania prac nad planem oraz ich aktualny harmonogram.

Wszystkie złożone przez sygnatariusza Porozumienia dokumenty (w tym SEAP i szablon SEAP) są przesyłane do Wspólnego Centrum Badawczego (JRC), którego zadaniem jest sprawdzenie ich zgodności z wymogami Porozumienia oraz spójności zawartych w nich informacji.

Ocena planu dokonywana jest w oparciu o dane wprowadzone do szablonu SEAP. W związku z tym sygnatariusze Porozumienia powinni upewnić się, że zawarte tam informacje odpowiadają zawartości pełnej wersji ich Planów działań na rzecz zrównoważonej energii.

Kryteria kwalifikowalności SEAP są następujące:

• SEAP musi zostać zatwierdzony przez uprawniony organ decyzyjny (Radę Miasta lub Gminy).
• SEAP musi zawierać jasne odniesienie do podstawowego zobowiązania podjętego przez sygnatariusza Porozumienia - redukcji emisji CO₂ o przynajmniej 20% do 2020 roku.
• SEAP musi uwzględniać wyniki bazowej inwentaryzacji emisji, obejmującej co najmniej 3 z 4-ech kluczowych sektorów *
• SEAP musi uwzględniać wiarygodny zestaw działań obejmujący przynajmniej 2 z 4-ech kluczowych sektorów*
• Szablon SEAP musi zostać prawidłowo wypełniony (wszystkie zielone pola są obowiązkowe).

* Kluczowe sektory: komunalny, mieszkalny, usługowy, transportu.

Biuro Porozumienia Burmistrzów skontaktuje się z sygnatariuszem Porozumienia, jeżeli wypełniony przez niego szablon SEAP zostanie uznany za niekompletny/niespójny lub gdy konieczne okaże się podanie dodatkowych informacji. Po zakończeniu oceny, najważniejsze elementy SEAPu (np. główne rezultaty BEI, kluczowe działania przewidziane w planie)zostaną zaprezentowane na stronie internetowej Porozumienia Burmistrzów, w katalogu Planów działań na rzecz zrównoważonej energii, dostępnym pod adresem:
http://www.porozumienieburmistrzow.eu/Plany-dzialan-na-rzecz.html.

UWAGA! W chwili obecnej Wspólne Centrum Badawcze (JRC) jest w trakcie analizy wszystkich złożonych do tej pory Planów działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP). Zaistniałe opóźnienia wynikły z konieczności wypracowania jak najlepszej procedury oceny. Proces weryfikacji danych zawartych w szablonach SEAP zmierza już jednak ku końcowi a sygnatariusze, którzy przedłożyli już swoje plany działań, powinni w najbliższych tygodniach otrzymać informację zwrotną na temat ich kwalifikowalności oraz spójności zawartych w nich danych. JRC pragnie podziękować za cierpliwość i zrozumienie.

Szablon SEAP został opracowany przez Biuro Porozumienia Burmistrzów we współpracy ze Wspólnym Centrum Badawczym Komisji Europejskiej, aby pomóc sygnatariuszom Porozumienia w usystematyzowaniu zaplanowanych przez nich działań i środków oraz aby ułatwić monitorowanie ich wdrażania.

Szablon jest łatwym w użyciu dokumentem, który sygnatariusz Porozumienia musi wypełnić w języku angielskim w tym samym czasie, w którym składa opracowany przez siebie w języku krajowym SEAP.

Szablon składa się z trzech głównych części, obejmujących następujące zagadnienia:

• Długoterminowa wizja i ogólna strategia ‐ w części tej należy określić ogólny cel w zakresie redukcji emisji CO₂, priorytetowe obszary działań, przydział zasobów ludzkich oraz możliwości finansowe;
• Główne wyniki bazowej inwentaryzacji emisji ‐ w części tej należy określić aktualny poziom zużycia energii oraz wskazać najważniejsze źródła emisji CO₂;
• Główne elementy Planu działań na rzecz zrównoważonej energii ‐ w części tej należy określić długo- i krótkoterminowe środki mające na celu wdrożenie ogólnej strategii w życie, wraz z ich ramami czasowymi, podziałem obowiązków oraz przydzielonym budżetem.

Szablon SEAP jest cennym narzędziem, które pozwala zebrać wszystkie najważniejsze informacje zawarte w Planie działań na rzecz zrównoważonej energii, umożliwiając w ten sposób wymianę doświadczeń. Informacje te są następnie prezentowane na stronie internetowej Porozumienia Burmistrzów, w katalogu Planów działań na rzecz zrównoważonej energii, dostępnym pod adresem:
http://www.porozumienieburmistrzow.eu/Plany-dzialan-na-rzecz.html

Zawartość szablonu SEAP w formacie xls (dostępny w 22 wersjach językowych na stronie Porozumienia Burmistrzów, w zakładce „Biblioteka”) jest identyczna jak zawartość “oficjalnego” szablonu, który wszyscy sygnatariusze Porozumienia muszą wypełnić w języku angielskim za pośrednictwem swojego konta na stronie Porozumienia. Szablon ten wypełnia się równocześnie z przedłożeniem Planu działań na rzecz zrównoważonej energii w języku krajowym. Wersja xls jest „dokumentem roboczym”, który można pobrać i wykorzystać do gromadzenia danych z różnych Wydziałów Urzędu Miasta/Gminy oraz innych źrodeł. Dostęp do swojego „oficjalnego” szablonu SEAP sygnatariusze uzyskują po zalogowaniu się w Kąciku Sygnatariuszy:
http://www.porozumienieburmistrzow.eu/sign-in_pl.html. 
Login i hasło każdy sygnatariusz otrzymuje drogą elektroniczną zaraz po przystąpieniu do inicjatywy.

Od sygnatariuszy Porozumienia wymaga się, aby w szablonie SEAP zaraportowali wyniki przeprowadzonej przez siebie bazowej inwentaryzacji emisji (tabele A, B, C i D). Jeżeli jednak sporządzili oni inwentaryzacje także dla kolejnych lat, zachęca się do uwzględnienia ich wyników w szablonie SEAP (zwłaszcza w przypadku najbardziej aktualnej inwentaryzacji).

Wielu spośród sygnatariuszy Porozumienia, którzy już wypełnili swoje szablony SEAP, zdecydowało się na zaraportowanie zarówno wyników bazowej inwentaryzacji emisji, jak i najświeższej inwentaryzacji.

Jeżeli sygnatariusz Porozumienia wdrożył już jakieś działania ukierunkowane na redukcję emisji, ich rezultaty będą widoczne podczas porównania wyników bazowej inwentaryzacji emisji z wynikami inwentaryzacji kontrolnych. Działania te można opisać zarówno w Planie działań na rzecz zrównoważonej energii, jak i w raportach z jego wdrażania. Nie jest jednak konieczne wymienianie ich w szablonie SEAP. Warto natomiast wybrać dwa lub trzy najważniejsze spośród zrealizowanych działań i dodać ich opis do katalogu Wzorców Doskonałości, dostępnego pod adresem:
http://www.eumayors.eu/actions/benchmarks-of-excellence_en.html.

Do każdego sygnatariusza Porozumienia należy decyzja, do jakich sektorów/obszarów działania przypisze poszczególne działania i środki przewidziane w swoim Planie działań na rzecz zrównoważonej energii. Musi on jednak pilnować, by uniknąć podwójnego liczenia. Oznacza to, że każde działanie/każdy środek (wraz z odpowiadającą mu wielkością redukcji zużycia energii i emisji CO₂) należy zaraportować w szablonie SEAP w jednej tylko kategorii. W przypadku wątpliwości, najlepiej wybrać pierwszy pasujący sektor lub obszar działania (np. „budynki, wyposażenie/urządzenia i przemysł”, „transport” itd.).

Szacunkową wielkość redukcji emisji CO₂ do 2020 r. przypadającą na poszczególne sektory należy podać w ostatniej kolumnie tabeli pt. „Główne elementy Planu działań na rzecz zrównoważonej energii”, będącej częścią szablonu SEAP. Sygnatariusze Porozumienia mogą dokonać tych szacunków albo w oparciu o poziom emisji w roku bazowym (zob. opcja 1), albo w oparciu o poziom emisji w roku, dla którego została przeprowadzona ostatnia inwentaryzacja (zob. opcja 2).

Przykład

Rok bazowy: 1990

Całkowita wielkość emisji CO₂ w roku bazowym: 1 000 000 ton

Ogólny cel w zakresie redukcji emisji CO₂: 25% do roku 2020, tj. 250 000 ton

Całkowita wielkość emisji CO₂ w roku 2009: 900 000 ton

• Opcja 1: Punktem wyjścia do oszacowania udziału poszczególnych sektorów/obszarów działania w osiąganiu ogólnego celu w zakresie redukcji emisji CO₂są wyniki bazowej inwentaryzacji emisji.
  • W przypadku opcji 1 suma wielkości redukcji emisji CO₂ przypadających na poszczególne sektory/obszary działania powinna odpowiadać ogólnemu celowi redukcyjnemu. W podanym przykładzie powinna więc ona wynieść (przynajmniej) 250 000 ton.
• Opcja 2: Punktem wyjścia do oszacowania udziału poszczególnych sektorów/obszarów działania w pozostałej do osiągnięcia do 2020 roku redukcji emisji CO₂są wyniki ostatniej przeprowadzonej inwentaryzacji emisji.
  • W przypadku opcji 2 suma wielkości redukcji emisji przypadających na poszczególne sektory/obszary działania powinna odpowiadać pozostałej do osiągnięcia całkowitej redukcji emisji CO₂. W podanym przykładzie powinna więc ona wynieść (przynajmniej) 150 000 ton. Jest tak dlatego, że redukcję emisji w wysokości 100 000 ton udało się już osiągnąć pomiędzy rokiem 1990 a rokiem 2009. Do osiągnięcia zostało więc już tylko 150 000 ton. Wybór opcji 2 jest możliwy jedynie w przypadku, gdy sygnatariusz sporządził inwentaryzację emisji także dla roku późniejszego niż rok bazowy i zaraportował jej wyniki w szablonie SEAP.

UWAGI:

• Oszacowanie potencjalnej wielkości redukcji emisji jest obowiązkowe dla następujących sektorów: budynki, wyposażenie/urządzenia i przemysł, transport, lokalna produkcja energii.
• Jeżeli sygnatariusz Porozumienia wybrał nieodległy rok bazowy, wyniki uzyskane w przypadku zastosowania obu opcji powinny być identyczne. Umożliwienie sygnatariuszom wyboru jednej spośród dwóch wymienionych opcji miało przede wszystkim ułatwić pracę tych, którzy wybrali odległy w czasie rok bazowy (np. 1990).
• Podane w szablonie SEAP wielkości redukcji emisji zostaną wykorzystane do sporządzenia schematu graficznego, który zostanie następnie opublikowany na stronie Porozumienia Burmistrzów.

Sygnatariusze Porozumienia zobowiązują się do osiągnięcia 20-procentowej redukcji emisji CO₂ do 2020 roku. Z tego też powodu (a także, by ułatwić dokonywanie Porównań) cel redukcyjny określony w SEAP powinien mieć identyczny horyzont czasowy. Jeżeli jednak władze lokalne zdecydują się na przyjęcie bardziej odległego celu redukcyjnego, mogą to zrobić - muszą jednak wyznaczyć cel pośredni dla roku 2020.

Ogólny cel redukcyjny wykraczający poza rok 2020 można opisać np. w części poświęconej ogólnej strategii miasta/gminy. W części 3 szablonu SEAP można natomiast zaraportować jedynie strategie i środki realizowane do 2020 roku oraz rezultaty, które planuje się osiągnąć do tego czasu.

Sygnatariusze Porozumienia są zobowiązani do sporządzania raportów z wdrażania Planu działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP) co dwa lata począwszy od dnia przedłożenia Planu. Ich celem jest porównanie osiągniętych w danym okresie rezultatów z założonymi celami.

Pierwszy raport z wdrażania SEAP należy złożyć 2 lata po przedłożeniu Planu działań na rzecz zrównoważonej energii. Będzie się on koncentrował na działaniach i środkach wdrożonych w tym okresie. W przypadku pierwszego raportu nie jest jeszcze konieczne przeprowadzenie kontrolnej inwentaryzacji emisji i zaraportowanie jej rezultatów (chyba, że sygnatariusz zostanie o to poproszony przez CoMO)

Drugi raport z wdrażania SEAP należy złożyć 4 lata po przedłożeniu Planu działań na rzecz zrównoważonej energii. Tym razem raport powinien uwzględniać wyniki kontrolnej inwentaryzacji emisji (MEI), którą sporządza się na tych samych zasadach, co inwentaryzację bazową. Struktura tabel służących zaraportowaniu wyników MEI będzie podobna jak struktura tabel zawartych w części 2 szablonu SEAP.

W chwili obecnej Biuro Porozumienia Burmistrzów oraz Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej pracuje nad procedurą monitorowania wdrażania Planów działań na rzecz zrównoważonej energii i raportowania osiąganych rezultatów.

Zadania te będą łatwiejsze dzięki dostępnemu on-line szablonowi podobnemu do szablonu SEAP. Towarzyszyć mu będzie krótki dokument zawierający instrukcje dotyczące jego wypełniania. Szablon będzie kluczowym instrumentem monitorowania wdrażania SEAP i raportowania jego postępów.

Lokalne Dni Energii są wydarzeniem, które ma na celu podniesienie świadomości społeczeństwa w zakresie efektywności energetycznej, wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz związku pomiędzy wykorzystaniem energii a zamianami klimatu. Zwykle obejmują one takie imprezy, jak np. warsztaty, wystawy, wizyty studyjne, dni otwartych drzwi itd.

Jako że zobowiązanie do ograniczenia emisji CO₂ o 20% do 2020 roku dotyczy całego terytorium miasta lub gminy (nie tylko sektora komunalnego, ale i prywatnego), konieczne jest zaangażowanie w prace nad Planem działań na rzecz zrównoważonej energii oraz jego wdrażanie lokalnych interesariuszy i mieszkańców.

Każdy sygnatariusz Porozumienia może zwiększyć poziom zaangażowania ww. grup organizując różnego rodzaju działania, których celem jest przekazanie informacji na temat swoich celów w zakresie zużycia energii i ochrony klimatu oraz podniesienie świadomości obywateli. Idealną ku temu okazję stanowią Lokalne Dni Energii.

„Poradnik jak zorganizować Miejskie Dni Inteligentnej Energii”

„Porady i rekomendacje dotyczące organizacji Miejskich Dni Inteligentnej Energii opracowane w oparciu o doświadczenia miast pilotażowych projektu MODEL”

Sygnatariusze Porozumienia, którzy planują organizację Lokalnych Dni Energii mogą skorzystać z bogatego zbioru dobrych praktyk zebranych w ramach Europejskiej Kampanii na rzecz Zrównoważonej Energii. Więcej informacji można znaleźć na stronie:
http://www.sustenergy.org/?pageName=sustainable_energy_days.

Wszyscy sygnatariusze, którzy pragną uzyskać wsparcie w organizacji swoich Dni Energii oraz promować je na szczeblu europejskim, proszeni są o kontakt z Biurem Porozumienia Burmistrzów pod adresem: energydays@sustenergy.org.

Istnieje wiele różnych źródeł finansowania dostępnych na szczeblu lokalnym, regionalnym oraz krajowym. Wśród nich wymienić można:

• środki własne miast i gmin
• środki lokalnych partnerów
• partnerstwa publiczno-prywatne
• dotacje lokalne i regionalne

Więcej informacji na temat rożnych możliwości finansowania oraz zbiór dobrych praktyk w tym zakresie można znaleźć w broszurce „Inspirujące programy finansowania”.

Ponadto, na stronie Porozumienia Burmistrzów, utworzono specjalną zakładkę poświęconą podstawowym instrumentom finansowym, z których mogą skorzystać sygnatariusze Porozumienia. Jej adres to:
http://www.eumayors.eu/support/funding-instruments_en.html.

W zakładce tej można znaleźć szczegółowe informacje na temat głównych europejskich funduszy i programów finansujących projekty z zakresu zrównoważonego rozwoju energetycznego realizowane przez władze lokalne. Komisja Europejska, wspierana przez Europejski Bank Inwestycyjny oraz inne banki publiczne, wprowadziła też szereg instrumentów finansowych dostosowanych specjalnie do potrzeb sygnatariuszy Porozumienia. Ich celem jest sfinansowanie pomocy technicznej w przygotowaniu programów i projektów inwestycyjnych z zakresu zrównoważonego rozwoju energetycznego i zrównoważonego transportu. Wśród instrumentów tych wymienić można instrument finansujący o nazwie ELENA (European Local Energy Assistance), wprowadzony we współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym i przeznaczony do finansowania większych projektów, jak również instrumenty wspierane przez niemiecki bank KfW czy Bank Rozwoju Rady Europy (CEB) finansujące mniejsze projekty inwestycyjne.

Więcej informacji na temat instrumentu ELENA można znaleźć na stronie internetowej Europejskiego Banku Inwestycyjnego:
http://www.eib.org/products/technical_assistance/elena/index.htm,
w broszurze „Inspirujące programy finansowania” oraz w sekcji “Najczęściej zadawane pytania” na stronie Porozumienia:
http://covenant.energy-cities.eu/Najczesciej-zadawane-pytania.html.
Można również skontaktować się z centrum informacji na temat ELENY pod adresem: elena@eib.org.

Koordynatorzy Porozumienia są to organy administracji publicznej, które zapewniają doradztwo strategiczne oraz wsparcie techniczne i finansowe tym miastom i gminom, które wykazują polityczną wolę przystąpienia do Porozumienia Burmistrzów, lecz brak im umiejętności i/lub zasobów, aby wypełnić podjęte w ten sposób zobowiązania (w tym przede wszystkim zobowiązanie do opracowania i wdrożenia Planu działań na rzecz zrównoważonej energii).

Komisja Europejska wyróżnia 2 rodzaje Koordynatorów Porozumienia:

• Koordynatorzy krajowi: organy administracji krajowej, takie jak krajowe agencje energetyczne i ministerstwa;
• Koordynatorzy terytorialni: organy administracji terytorialnej, takie jak władze regionów, władze prowincji, grupy władz lokalnych.

Oprócz udzielania wsparcia finansowego, Koordynatorzy Porozumienia zwykle pomagają też sygnatariuszom w sporządzeniu bazowej inwentaryzacji emisji CO₂ oraz opracowaniu i wdrożeniu Planu działań na rzecz zrównoważonej energii.

Listę Koordynatorów Porozumienia można znaleźć pod adresem:
http://www.eumayors.eu/about/covenant-coordinators_en.html

Krajowi i terytorialni Koordynatorzy Porozumienia są uznawani przez Komisję Europejską za głównych sojuszników Biura Porozumienia Burmistrzów, jako że odgrywają oni kluczową rolę w docieraniu do władz lokalnych na danym terenie oraz zapewnianiu sygnatariuszom Porozumienia wsparcia technicznego, finansowego, administracyjnego i politycznego niezbędnego do wywiązania się z podjętych zobowiązań.

Wśród typowych zadań stojących przed Koordynatorami Porozumienia wymienić można;

• promocję Porozumienia Burmistrzów wśród miast i gmin na ich obszarze oraz pomoc w przejściu niezbędnych formalności tym miastom/gminom, które zdecydowały się przystąpić do tej inicjatywy;
• zapewnienie wsparcia technicznego i strategicznego tym miastom i gminom, które pragną przystąpić do Porozumienia Burmistrzów lecz brak im zasobów niezbędnych do tego, by opracować Plan działań na rzecz zrównoważonej energii;
• zapewnienie wsparcia finansowego w postaci bezpośredniej pomocy finansowej (granty, dotacje itp.) lub personelu przydzielonego do pomocy technicznej w opracowaniu i wdrożeniu Planów działań na rzecz zrównoważonej energii;
• pomoc we wdrażaniu Planów działań na rzecz zrównoważonej energii oraz organizacji Lokalnych Dni Energii;
• regularne informowanie Komisji Europejskiej na temat uzyskanych rezultatów oraz swojego udziału we wdrażaniu Porozumienia Burmistrzów.

Korzyści wynikających z zostania Koordynatorem Porozumienia jest wiele. Wśród nich wymienić można:

• poparcie i uznanie ze strony Komisji Europejskiej;
• większą widoczność na arenie międzynarodowej, m.in. dzięki możliwości promocji działań na stronie internetowej Porozumienia Burmistrzów;
• możliwość wymiany doświadczeń z innymi europejskimi Koordynatorami Porozumienia;
• możliwość uzyskania fachowej opinii na temat opracowanych przez siebie narzędzi i metodologii;
• udział w grupach dyskusyjnych, warsztatach oraz platformach wymiany doświadczeń poświęconych Porozumieniu Burmistrzów i zrównoważonemu rozwojowi na poziomie lokalnym;
• wzmocnienie rozwoju terytorialnego oraz umocnienie samorządności lokalnej.

Aby uzyskać status Koordynatora Porozumienia należy:

• Wypełnić dostępną on-line deklarację zainteresowania;
• Po otrzymaniu potwierdzenia kwalifikowalności – uzupełnić i podpisać formularz umowy z Komisją Europejską;
• Po podpisaniu umowy przez obie strony – uzupełnić utworzony na stronie Porozumienia Burmistrzów profil instytucji informacją na temat usług i wsparcia, jakich planuje ona udzielać sygnatariuszom Porozumienia.

Organizacjami Wspierającymi Porozumienie mogą zostać europejskie, krajowe oraz regionalne sieci i stowarzyszenia władz lokalnych, które pragną wykorzystać swoje możliwości lobbingowe, kanały komunikacji oraz możliwości tworzenia sieci współpracy do promocji Porozumienia Burmistrzów i pomocy sygnatariuszom Porozumienia w wypełnieniu podjętych zobowiązań.

Listę Organizacji Wspierających Porozumienie można znaleźć pod adresem:
http://www.eumayors.eu/about/covenant-supporters_en.html

Organizacje Wspierające Porozumienie dysponujące doskonałą znajomością ram regulacyjnych, prawnych i finansowych, w jakich funkcjonują, są w stanie zapewnić sygnatariuszom Porozumienia dopasowane do ich potrzeb wsparcie, jak również stworzyć synergie z istniejącymi inicjatywami.

Sieci i stowarzyszenia władz lokalnych, które decydują się zostać Organizacjami Wspierającymi Porozumienie, oficjalnie zobowiązują się:

• promować Porozumienie Burmistrzów i pomagać swoim członkom będącym Sygnatariuszami Porozumienia w wypełnianiu zobowiązań wynikających z przystąpienia do tej inicjatywy;
• oficjalnie uznać wspieranie Porozumienia Burmistrzów za kluczowy element swojej polityki;
• ułatwiać wymianę doświadczeń pomiędzy sygnatariuszami Porozumienia a miastami zainteresowanymi przystąpieniem do tej inicjatywy;
• pośredniczyć w kontaktach pomiędzy swoimi członkami, Biurem Porozumienia Burmistrzów (CoMO) oraz krajowymi i regionalnymi mediami;
• poszukiwać synergii z pokrewnymi inicjatywami i wydarzeniami realizowanymi na szczeblu krajowym lub regionalnym;
• regularnie informować na temat działań swoich członków – sygnatariuszy Porozumienia, jak również usług świadczonych w związku ze swoim statusem Organizacji Wspierającej Porozumienie.

Organizacje Wspierające Porozumienie Burmistrzów mogą wiele zyskać dzięki zaangażowaniu się w tę inicjatywę. Do potencjalnych korzyści zaliczyć można m.in. możliwość:

• promocji najlepszych praktyk swoich miast i gmin członkowskich;
• lepszego wspierania działań na rzecz zrównoważonej energii realizowanych przez swoich członków;
• promocji swoich usług na szerokim forum;
• wymiany doświadczeń z innymi sieciami;
• zyskania uznania i poparcia Komisji Europejskiej;
• szerszej promocji wydarzeń organizowanych w związku z Porozumieniem;
• uczestnictwa w forach, warsztatach i grupach dyskusyjnych poświęconych Porozumieniu Burmistrzów i zrównoważonemu rozwojowi na poziomie lokalnym.

Aby uzyskać status Organizacji Wspierającej Porozumienie należy:

• Wypełnić dostępną on-line deklarację zainteresowania;
• Po otrzymaniu potwierdzenia kwalifikowalności – uzupełnić i podpisać formularz umowy z Komisją Europejską;
• Po otrzymaniu dostępu do swojego konta na stronie Porozumienia Burmistrzów – uzupełnić profil organizacji informacją na temat wsparcia, jakiego zamierza ona udzielać sygnatariuszom Porozumienia.

Spełnienie wymogów oraz osiągnięcie celów Porozumienia Burmistrzów wymaga nie tylko politycznej woli, ale i możliwości technicznych. Lokalne i regionalne agencje energetyczne wspierają tworzenie i wdrażanie lokalnych polityk energetycznych od dziesięcioleci, w związku z czym ich wiedza i doświadczenie w tym zakresie mogą się okazać niezwykle cenne dla sygnatariuszy Porozumienia. W zamian za zaangażowanie się we wdrażanie Porozumienia, agencje energetyczne zyskują szerszą widoczność i uznanie ich działań.

Komisja Europejska uznaje lokalne i regionalne agencje energetyczne za organizacje operacyjne, które mają do odegrania podwójną rolę we wdrażaniu Porozumienia Burmistrzów: rolę promotorów Porozumienia Burmistrzów wśród miast i gmin zlokalizowanych na ich obszarze działania oraz rolę polegającą na zapewnieniu wsparcia technicznego sygnatariuszom Porozumienia - zwłaszcza tym, którym brak środków finansowych i/lub zasobów ludzkich, aby wywiązać się ze zobowiązań wynikających z przystąpienia do Porozumienia Burmistrzów.

W związku z tym lokalne i regionalne agencje energetyczne zachęca się do zawarcia nowych/odnowienia istniejących umów o współpracy z władzami lokalnymi w celu udzielenia im wsparcia w spełnieniu wymogów i osiągnięciu celów Porozumienia Burmistrzów. Lokalne i regionalne agencje energetyczne mogą również podjąć współpracę z Koordynatorami Porozumienia i Organizacjami Wspierającymi, działając jako ich „zbrojne skrzydło” zapewniające pomoc techniczną sygnatariuszom Porozumienia.

Choć lokalne i regionalne agencje energetyczne nie mogą zostać Koordynatorami Porozumienia jak agencje krajowe, także one mogą odegrać istotną rolę we wdrażaniu Porozumienia Burmistrzów. Ponieważ ściśle współpracują z władzami lokalnymi na swoim obszarze działania, mogą zachęcać je do przystąpienia do tej ambitnej inicjatywy, przyczyniając się w ten sposób do jej sukcesu. Aby dowiedzieć się, które miasta i gminy już podpisały Porozumienie, należy wejść na stronę:
http://www.porozumienieburmistrzow.eu/Sygnatariusze-Porozumienia.html

Więcej informacji można uzyskać kontaktując się z Centrum Pomocy Technicznej Porozumienia (info@eumayors.eu; +32 2 646 7316).

Wzorce Doskonałości są to przykłady lokalnych inicjatyw zrealizowanych przez sygnatariuszy Porozumienia, Koordynatorów Porozumienia i Organizacje Wspierające, które są przedmiotem ich szczególnej dumy i mogą stanowić inspirację dla innych władz lokalnych.

Internetowy katalog Wzorców Doskonałości można znaleźć pod adresem:
http://www.eumayors.eu/actions/benchmarks-of-excellence_en.html

Internetowy katalog Wzorców Doskonałości stanowi platformę promocji najlepszych praktyk i wzorcowych działań, które mogą stanowić inspirację dla innych. Każdy sygnatariusz Porozumienia, Koordynator Porozumienia oraz Organizacja Wspierająca może dodać do katalogu do trzech praktyk z zakresu efektywności energetycznej i wykorzystania energii odnawialnej, które zrealizował na swoim terenie i które są przedmiotem jego szczególnej dumy. Praktyki te należy dodać do katalogu w języku angielskim lub krajowym po zalogowaniu się na swoje konto na stronie Porozumienia Burmistrzów, w zakładce Moje Porozumienie.

Internetowy katalog Wzorców Doskonałości można znaleźć pod adresem:
http://www.eumayors.eu/actions/benchmarks-of-excellence_en.html